Cụm công tình được giải thưởng Nhà nước năm 2000 của PGS Trần Đình Hượu gồm các công trình sau:

1. “Đến hiện đại từ truyền thống” gồm nhiều bài viết đăng rải rác trên các tạp chí được tập hợp lại, in lần đầu vào tháng 5/1994. Tác giả bằng công trình nghiên cứu của mình đã tạo cho xã hội một cách đánh giá, nhìn nhận văn hóa truyền thống, coi văn hóa truyền thống như một sinh mệnh sống tồn tại và không ngừng ảnh hưởng và coi việc xây dựng văn hóa cho hiện tại và tương lai là không tách rời truyền thống, có nguồn mạch từ truyền thống. Trong công trình này, ông đặc biệt quan tấm đến Nho giáo và những ảnh hưởng của Nho giáo trong các thời kỳ. Công trình gồm 2 phần: Phần đầu là tập hợp các bài viết bàn về nghiên cứu Nho giáo; nghiên cứu các hệ tư tưởng Nho, Phật, Đạo từ góc độ lịch sử tư tưởng và đạo đức học; Nho giáo và Nho học ở Việt Nam, vài vấn đề về đặc điểm và vai trò của nó trước thực tế phát triển thời cận và hiện đại. Phần thứ hai, nghiên cứu những ảnh hưởng của Nho giáo vào gia đình truyền thống Việt Nam, vấn đề gia đình trước những thử thách của công cuộc hiện đại hóa đất nước. Công trình kết thúc bằng việc tìm đến một mô hình nhân cách và chiến lược phát triển đất nước.

2. “Nho giáo và văn học Việt Nam trung – cận đại” là một công trình nghiên cứu sắc sảo, lập luận một cách hệ thống, giàu sức thuyết phục. Ông đã phát huy được thế mạnh và vai trò của phương pháp tư duy triết học để hoàn thành hàng loạt công trình có giá trị lớn đối với việc nghiên cứu lịch sử văn học Việt Nam. Ông đã có nhiều sáng tạo trong việc gắn bó chặt chẽ việc lý giải những vấn đề của nội dung và hình thức văn học với việc lý giải những vấn đề thuộc nhân cách lớn của từng thời đại như Nguyễn Trãi, Nguyễn Bỉnh Khiêm, Nguyễn Đình Chiểu, Nguyễn Khuyến, Phan Bội Châu, cũng như việc hình thành những mẫu người lý tưởng: người anh hùng, người quân tử, người tài tử.

Những nghiên cứu mang tính hàn lâm của ông được giới nghiên cứu coi như những luận điểm cơ bản, những quan điểm nòng cốt làm chỗ dựa cho những lập luận và đánh giá khi các công trình khác triển khai sâu rộng thêm.

Kết quả của cụm công trình đang được sử dụng làm tài liệu giảng dạy ở bậc đại học và làm cơ sở khoa học cho nhiều hoạt động thực tiễn.