Mục đích của giáo trình nhằm sử dụng cho việc dạy và học môn Vật lý đại cương của các khoa ngoài Khoa Vật lý. Giáo trình này cũng có thể sử dụng làm tài liệu giảng dạy hoặc tham khảo cho tất cả các trường đại học, cao đẳng và dạy nghề thuộc khối Khoa học Kỹ thuật trong toàn quốc kể cả ngành Sư phạm Vật lý.

Đây là một công trình khoa học được biên soạn với sự tích lũy kiến thức, kinh nghiệm giảng dạy và nghiên cứu của tác giả sau hơn 40 năm giảng dạy và nghiên cứu tại các trường đại học trong và ngoài nước.

Trong quá trình biên soạn, tác giả đặc biệt lưu ý đến đặc thù riêng về mục đích đào tạo của các khoa trong Trường Đại học Khoa học Tự nhiên, nhằm cung cấp và trang bị cho sinh viên những kiến thức khoa học cơ bản để sau khi tốt nghiệp, sinh viên không chỉ làm việc trong các lĩnh vực được đào tạo một cách chính quy, mà còn có thể áp dụng cho cả các lĩnh vực khác khi nghiên cứu khoa học và kỹ thuật. Vì vậy, tất cả các kiến thức trong giáo trình này đều phục vụ cho mục tiêu đó.

Về nội dung: Giáo trình đảm bảo toàn bộ nội dung kiến thức của chương trình Vật lý đại cương dành cho Trường Đại học Khoa học Tự nhiên đã được Đại học Quốc gia Hà Nội phê duyệt và nội dung cơ bản mà các trường đại học kỹ thuật và cao đẳng đang giảng dạy do Bộ Giáo dục và Đào tạo Việt Nam quy định.

Để các thầy, cô giáo và sinh viên dễ theo dõi trong quá trình dạy và học, tác giả cố gắng trình bày với sự sắp xếp các kiến thức khoa học cơ bản theo mức độ từ dễ đến khó, từ đơn giản đến phức tạp. Các kiến thức trong giáo trình được cập nhật từ nhiều nguồn tài liệu của các nước tiên tiến nhất đang sử dụng giảng dạy trong các trường đại học hiện nay như Mỹ, Anh, Đức, Hungari, Pháp, Nga… Cấu trúc nội dung cũng như hình thức của giáo trình đảm bảo đầy đủ các mối liên hệ chặt chẽ về tính lôgic, đặc biệt là tính khoa học, tính giáo dục và sư phạm.

Tác giả có lưu ý đến một vấn đề nhiều người quan tâm hiện nay là: việc học tập của sinh viên ở nước ta đang chuyển đổi từ phương thức học theo “niên chế” sang học theo “tín chỉ”. Nếu dạy theo “tín chỉ”, nội dung giáo trình có thể chia làm 4 tín chỉ, trong đó có 1 tín chỉ bài tập. Còn nếu dạy theo “niên chế” thì nên chia giáo trình thành 60 tiết, trong đó có 15 tiết bài tập. Có những mục có thể dành cho vấn đề tự học hoặc tự nghiên cứu của sinh viên. Giáo viên có thể lựa chọn các nội dung kiến thức trong giáo trình để giảng dạy cho phù hợp. Tùy theo yêu cầu, mục đích đào tạo của từng trường, từng cơ sở đào tạo và từng ngành, giáo trình này đáp ứng cho cả hai phương thức đào tạo đó. Cùng với mục đích đó, tác giả cố gắng biên soạn để “giáo trình có thể vừa là tài liệu giảng dạy chính cho các giáo viên, đồng thời cũng là tài liệu tham khảo, tự học và tự nghiên cứu bổ ích nhất cho sinh viên”.

Giáo trình “Cơ và Nhiệt học Đại cương” được chia thành 13 chương, bao gồm những nội dung cơ bản nhất của hai môn học “Cơ học và Nhiệt học”. Cuối mỗi chương đều có mục tóm tắt các vấn đề cần nhớ của chương. Thêm vào đó, sau mỗi chương đều có các bài tập áp dụng nhằm minh họa và làm sáng tỏ bản chất vật lý sinh động và sâu sắc của các vấn đề lý thuyết trong thực tế. Ở những phần quan trọng, tác giả đưa thêm mục tóm tắt, bảng tổng kết hoặc bảng so sánh để độc giả dễ dàng ghi nhớ.

Tác giả cũng đưa phần phụ lục vào cuối sách, trong đó độc giả có thể tra cứu các hằng số, các đơn vị và các thông số vật lý phục vụ cho quá trình giải bài tập hoặc tham khảo khi cần thiết.

Tác giả xin chân thành cám ơn PGS.TS. Hoàng Nam Nhật, PGS.TS. Lê Thị Thanh Bình và các giảng viên trong Bộ môn Vật lý nhiệt độ thấp với những đóng góp quý báu về nội dung và cấu trúc giáo trình. Đặc biệt cám ơn sự giúp đỡ của TS. Vũ Văn Khải giảng viên Trường Đại học Xây dựng trong việc sửa chữa, chế bản và hoàn thiện giáo trình này.

Hy vọng rằng giáo trình sẽ thực sự là công cụ hữu ích cho các giáo viên và sinh viên trong quá trình dạy và học môn Vật lý Đại cương “Cơ và Nhiệt” không chỉ ở Trường Đại học Khoa học Tự nhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội mà còn ở cả một số trường Đại học và Cao đẳng khác trong toàn quốc.

Mặc dù tác giả đã cố gắng rất nhiều trong quá trình biên soạn giáo trình này, song những khiếm khuyết vẫn không sao tránh khỏi. Để những lần tái bản sau của giáo trình được hoàn thiện hơn, tác giả trân trọng cám ơn và mong nhận được những ý kiến đóng góp của các thầy cô giáo, các độc giả và các em sinh viên. Mọi ý kiến đóng góp cho giáo trình xin gửi về địa chỉ: GS.TS. Nguyễn Huy Sinh, Khoa Vật lý, Trường Đại học Khoa học Tự nhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội.