NẮM CHẮC BÀI NGAY TRÊN LỚP

Trần Nghi xuất thân trong một gia đình hiếu học, có ông nội là tú tài chữ nho, làm Lý trưởng làng Minh Lệ, bố là một vị quan hàm cửu phẩm trong triều đình Huế.

Những năm cải cách ruộng đất, gia đình ông lâm vào cảnh khó khăn. Ở vùng quê nghèo, tuổi thơ của Trần Nghi là những ngày thiếu đói, bữa ăn khoai sắn nhiều hơn cơm. Thuở học phổ thông, hàng ngày, cứ sau mỗi buổi học là Trần Nghi lại đi làm cho hợp tác xã để có công điểm cho gia đình. Suốt những năm học cấp 2, Trần Nghi phải đi bộ theo con đường sắt lát đá tới trường ở xã Quảng Sơn, cách nhà 4km.

Nhà neo người nên tuy mới 12 tuổi nhưng cậu bé Trần Nghi đã là một lao động chính trong gia đình, phải làm tất cả mọi công việc để giúp đỡ cha mẹ như: vào rừng lấy củi về chợ bán kiếm tiềm, chèo đò ngang, cày bừa, cấy giắm và gặt hái mỗi năm 2 vụ.

Trời phú cho Trần Nghi một trí nhớ siêu phàm nên ông thường thuộc bài ngay trên lớp; buổi tối ông chỉ cần xem lại một lần là đã nắm vững kiến thức. Ông học giỏi cả các môn tự nhiên và xã hội. Thời học cấp 1 và cấp 2, ông đều là học sinh giỏi của trường.

Những năm học cấp 3 của ông là thời gian Đế quốc Mỹ leo thang bắn phá miền Bắc nước ta, trong đó tỉnh Quảng Bình bị máy bay Mỹ ném bom rất ác liệt. Ông phải học trong những lớp học dã chiến để tránh thương vong khi có máy bay oanh tạc, buổi tối học bài dưới hầm bằng đèn dầu và phải lấy chăn che cửa hầm không cho ánh sáng lọt ra ngoài. Hoàn cảnh học tập vất vả và nguy hiểm như vậy nhưng năm lớp 8 và lớp 9 ông đều đạt học sinh giỏi.

Đặc biệt, năm học lớp 10, ông được nhà trường chọn vào cả khối chuyên Toán và chuyên Văn. Vào đợt thi học sinh giỏi cấp tỉnh, do lịch thi môn Văn và môn Toán trùng nhau, số thành viên thi Văn lại ít hơn nên nhà trường chỉ định ông thi môn Văn. Kết quả ông đã đạt giải Nhất môn Văn tỉnh Quảng Bình và tiếp tục được chọn thi học sinh giỏi Văn miền Bắc. Ấn tượng nhất đối với ông là cuối năm học lớp 10, ông được tặng thưởng danh hiệu phần thưởng Bác Hồ, phần thưởng cao quý nhất giành cho học sinh cuối cấp đạt 100% điểm tối đa các môn học.

Bí quyết học giỏi toàn diện của ông là chịu khó, say mê học tập, thuộc bài ngay trên lớp học. Ông không có thái độ học lệch mà nắm chắc kiến thức của tất cả các môn học. Đồng thời mỗi môn học ông đều tìm ra một phương pháp tư duy phù hợp với tính đặc thù của môn học đó.

NHÀ KHOA HỌC HÀNG ĐẦU VỀ LĨNH VỰC ĐỊA CHẤT

Sau khi tạm dừng theo học Khoa Vật lý, Trường ĐH Bắc Đại (Trung Quốc), ông được phân công vào học Khoa Địa lý - Địa chất, Trường ĐH Tổng hợp Hà Nội khóa 1966-1970.

Sau khi tốt nghiệp loại ưu, Trần Nghi được GS.NGND Nguyễn Văn Chiển - nhà địa chất đầu tiên Việt Nam giữ lại làm cán bộ giảng dạy cùng nhóm chuyên môn với thầy. Con đường khoa học rộng mở với ông từ đó.

Vào năm 1977, ông được cử đi học nghiên cứu sinh ở nước ngoài và đỗ thủ khoa lĩnh vực Khoa học Trái đất. Ông xúc động kể lại: “Năm đó, cả nước có 1.500 người dự thi cho tất cả lĩnh vực khoa học nhưng chỉ có 200 người trúng tuyển, trong đó có tôi”. Đề tài nghiên cứu sinh của ông là Địa chất dầu khí nên ông được phân công học tập và nghiên cứu tại Trường ĐH Tổng hợp Bucharest, Rumani. Ông bảo vệ luận án tiến sĩ năm 1982.

Năm 1996, ông được phong hàm Giáo sư, trở thành một trong ba Giáo sư trẻ nhất của ngành Khoa học Trái đất ở Việt Nam. Năm 2008, ông được Nhà nước trao tặng danh hiệu Nhà giáo Nhân dân - danh hiệu cao quý nhất của một giảng viên đại học ở Việt Nam.

Nói về hoạt động khoa học của mình, GS. Trần Nghi vui mừng chia sẻ, ông là người đầu tiên cùng các cộng sự thành lập “Bản đồ địa chất Biển Đông và các vùng kế cận tỷ lệ 1/1.000.000” cùng “Bản đồ địa chất Pliocen - Đệ Tứ vùng biển Việt Nam và kế cận tỷ lệ 1/1.000.000” theo nguyên tắc thành lập và hệ thống chú giải riêng đổi mới và sáng tạo (trước đó chưa ai vẽ).

Điểm nhấn của hồ sơ là bài toán xác định được tuổi của hệ thống hang động Phong Nha - Kẻ Bàng. Ông là người đầu tiên xác định được tuổi cổ nhất của hang động Phong Nha - Kẻ Bàng là 32 triệu năm, đồng thời xác định được 8 thế hệ tuổi trẻ dần từ 5 triệu năm đến nay của hang động khu vực Phong Nha - Kẻ Bàng và lân cận.

“Để được UNESCO công nhận là di sản thiên nhiên thế giới thì chúng tôi đã phải nghiên cứu và chứng minh được các nội dung quan trọng, gồm: Tính toàn cầu của khu vực hang động Phong Nha - Kẻ Bàng; Tính đa dạng địa chất, địa mạo và lịch sử phát triển lâu dài của vỏ Trái Đất khu vực Phong Nha - Kẻ Bàng và toàn tỉnh Quảng Bình; Xác định tuổi của toàn bộ của hệ thống hang động, trong đó phải chứng minh được hang động Phong Nha - Kẻ Bàng có tuổi cổ;

Phong cảnh đẹp và tính độc đáo của hệ thống hang động” - Giáo sư Trần Nghi cho hay.

Điều đặc biệt của ông là làm khoa học gắn với kiêm nhiệm công tác quản lý từ Chủ nhiệm bộ môn, Phó Chủ nhiệm khoa, Chủ tịch công đoàn, Bí thư chi bộ, Chủ nhiệm khoa cho đến Phó Hiệu trưởng Nhà trường. Cùng trong khoảng thời gian đó, ông đã viết và xuất bản 23 đầu sách khoa học, trong đó 8 đầu sách là giáo trình ở bậc đại học và sau đại học và 15 đầu sách chuyên khảo.

Khi đánh giá về cuốn sách "Địa chất trầm tích Việt Nam" của GS. Trần Nghi, PGS.TS Nguyễn Địch Dỹ - nguyên Chủ tịch Hội Đệ Tứ - Địa mạo Việt Nam đã viết: “Cuốn sách đã giới thiệu những kết quả nghiên cứu chọn lọc của tác giả hơn 40 năm trở lại đây. Những kết quả này được tích hợp thành những nguyên lý, công thức lý thuyết và các hệ số trầm tích định lượng góp phần hoàn thiện và khắc phục những tồn tại trong nghiên cứu trầm tích luận của thế giới. Các hệ số đó đã và đang được các nhà nghiên cứu, học viên cao học và nghiên cứu sinh sử dụng một cách có hiệu quả trong lĩnh vực trầm tích dầu khí và trầm tích Đệ Tứ ở Việt Nam”.

GS. Trần Thanh Hải - Hiệu trưởng Trường ĐH Mỏ - Địa chất cũng nhận xét về GS. Trần Nghi: "Thầy là một nhà khoa học đầu ngành của địa chất, lỗi lạc và uyên bác".

GS. Trần Nghi đã có 160 bài báo công bố trên các tạp chí quốc tế và trong nước; Chủ nhiệm, chủ biên 5 đề tài khoa học cấp Nhà nước, tham gia thực hiện 10 đề tài cấp Nhà nước khác. Ông cũng thực hiện 3 dự án cấp Nhà nước, Chủ nhiệm 3 đề tài khoa học cấp Bộ; Chủ nhiệm Chương trình Biển KC-09/11-15 do Bộ Khoa học và Công nghệ bổ nhiệm.

Trong công tác đào tạo, GS. Trần Nghi đã hướng dẫn bảo vệ luận văn thạc sĩ cho 40 học viên cao học, hướng dẫn và bảo vệ thành công 35 luận án tiến sĩ và hiện đang hướng dẫn 2 nghiên cứu sinh làm luận án tiến sĩ.

Ở Việt Nam, GS. Trần Nghi được xem là nhà giáo, nhà khoa học hàng đầu về lĩnh vực Địa chất và Khoa học Trái đất.

Tải bản PDF tại ĐÂY