Năng lực số là thuật ngữ mới được xuất hiện, nó được hiểu là các kỹ năng, kiến ​​thức và hiểu biết giúp chúng ta sống, học và làm việc trong một xã hội số. Kỹ năng số giúp chúng ta sử dụng nhiều công nghệ, phù hợp và hiệu quả trong các không gian, địa điểm và tình huống khác nhau; phục vụ cho giao tiếp xã hội, giải trí, học tập, nghiên cứu, làm việc,… trong môi trường số.

Việc nâng cao năng lực số chính là vấn đề quan trọng đặt ra cho các nhà trường, các tổ chức thanh niên, phụ huynh và các bạn trẻ. Trước hết, năng lực số phục vụ cho chính sự tồn tại, phát triển của mỗi cá nhân, sau đó nó góp phần quyết định việc hiện thực hóa các mục tiêu chuyển đổi số quốc gia của Chính phủ và các mục tiêu vĩ mô khác của đất nước.

Trong môi trường giáo dục đại học, chúng ta có thể làm những gì để nâng cao năng lực số cho người trẻ?

Hầu hết các trường đã có kênh thông tin trên môi trường số và đa phần nó hữu ích với sinh viên khi họ thường xuyên được cập nhật những vấn đề mà họ quan tâm như học tập, giải trí, khởi nghiệp,…Nhưng như vậy là chưa đủ, có lẽ các kênh này cần phát huy mạnh mẽ hơn vai trò định hướng trào lưu, xu hướng của sinh viên, thay vì chỉ thuần túy cung cấp thông tin. Và hầu hết mọi người đều hiểu rằng, muốn làm như vậy, ngoài nội dung thì kênh thông tin cần phải có hình thức hấp dẫn với giới trẻ. Việc có một đội ngũ làm nội dung, thiết kế đồ họa tốt sẽ giúp những thông tin được lan tỏa rộng rãi hơn. Quản trị các kênh thông tin này cũng nên quan tâm đến tính năng hỗ trợ sinh viên thông qua việc tư vấn, hỗ trợ sinh viên giải quyết những vấn đề phát sinh từ các tác động tiêu cực của công nghệ như: bị quấy rối, bôi nhọ, bị nghiện mạng xã hội, bị dụ dỗ tham gia hoạt động phi pháp,…

Nhà trường cũng có thể cân nhắc xây dựng riêng một bộ quy tắc ứng xử trên mạng xã hội dành cho sinh viên trường mình, để tuyên truyền, khuyến khích sinh viên có hành vi, ứng xử văn minh trên môi trường số. Đây có thể vừa là công cụ giáo dục định hướng, vừa là sản phẩm để truyền thông hình ảnh đẹp của nhà trường. Bên cạnh đó, việc tổ chức những khóa học, lớp tập huấn có chất lượng nhằm cung cấp kiến thức, kỹ năng khai thác, chia sẻ thông tin trên internet hay tổ chức các cuộc thi kỹ năng ứng dụng công nghệ thông tin chắc chắn sẽ giúp việc học tập và hành trang lập nghiệp của mỗi sinh viên thêm hoàn thiện.

Trong quá trình tổ chức các hoạt động nâng cao năng lực số cho sinh viên, các trường cũng nên khai thác hiệu quả nguồn tài nguyên quý giá sẵn có của mình, đó là lực lượng giảng viên trẻ tài năng, nhà khoa học có uy tín. Hãy đưa họ vào các hoạt động giao lưu chia sẻ kinh nghiệm, hỗ trợ phát triển ý tưởng, sản phẩm công nghệ thông tin, kết nối các cơ hội khởi nghiệp, lập nghiệp trên nền tảng số,… chắc chắn giá trị tạo ra cho sinh viên từ những hoạt động đó sẽ không hề nhỏ. Nhà trường cũng nên thực hiện chuyển đổi số đối với các hoạt động của mình để nâng cao khả năng tương tác với sinh viên, tạo sự thuận lợi, an toàn, đặc biệt trong những hoàn cảnh như dịch bệnh COVID-19 thời gian vừa qua. Cuối cùng, hãy tạo cơ hội để sinh viên có thể mang những kiến thức, kỹ năng số của mình để hỗ trợ lại cộng đồng, nâng cao năng lực số của thanh thiếu nhi Việt Nam, đặc biệt là những nơi còn nhiều khó khăn, thông qua hoạt động tình nguyện.

Nhưng có lẽ sẽ không đầy đủ nếu việc nâng cao năng lực số thanh niên chỉ đến từ các hành động của nhà trường. Việc này chắc chắn phải có sự vào cuộc của Nhà nước, cộng đồng xã hội, gia đình và trước hết, bản thân mỗi thanh niên, sinh viên. Họ cần nhận thức đúng về tầm quan trọng của năng lực số, có hành động cụ thể để tự nâng cao năng lực số của bản thân và cộng đồng. Dĩ nhiên, ngay cả việc này, nhà trường chắc chắn cũng sẽ đồng hành với họ. Thay đổi nhận thức và hành động của một con người, một cộng đồng chắc chắn không thể một sớm, một chiều có hiệu quả, nhưng cần làm ngay, làm thường xuyên và kiên trì.